Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Lompy w Katowicach, Filia w Jaworznie, działająca jako element systemu oświaty, służy potrzebom edukacyjnym i informacyjnym kształcących się i doskonalących nauczycieli, studentów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli oraz innych osób prowadzących działalność pedagogiczną.

Biblioteka Pedagogiczna w Jaworznie posiada bogaty, liczący ponad 38 tysięcy woluminów księgozbiór naukowy i popularnonaukowy, ze szczególnym uwzględnieniem, gromadzonej zgodnie z profilem placówki, literatury z zakresu pedagogiki i metodyki nauczania, psychologii i socjologii. Równocześnie, wychodząc naprzeciw potrzebom swoich czytelników, biblioteka systematycznie powiększa księgozbiór z innych dziedzin wiedzy oraz literatury pięknej.

W zbiorach filii znajdują się ponadto broszury, dokumenty multimedialne i audiowizualne (głównie materiały edukacyjne na kasetach wideo) oraz ponad 2000 archiwalnych roczników czasopism gromadzonych od 1958 roku. Na bieżąco prenumeruje się około 50 tytułów czasopism głównie oświatowych, pedagogicznych i metodycznych dla nauczycieli przedmiotów objętych programem nauczania oraz psychologicznych.

Zasięg terytorialny działania Biblioteki Pedagogicznej w Jaworznie wyznacza okręg administracyjny miasta Jaworzno, zatem w wypożyczalni rejestruje się przede wszystkim użytkowników zamieszkałych, zatrudnionych, bądź kształcących się na jego terenie. Korzystanie ze zbiorów czytelni jest powszechnie dostępne dla wszystkich zainteresowanych zbiorami biblioteki.

PBW - Filia w Jaworznie od 2007 roku mieści się w nowej siedzibie na II piętrze budynku centrali Miejskiej Biblioteki Publicznej, usytuowanego w centrum miasta. Nowoczesne i funkcjonalne umeblowanie biblioteki, estetyczny wystrój wnętrz, a także warunki techniczne lokalu (klimatyzacja, monitoring, dźwiękoszczelne szyby, winda) zapewniają czytelnikom bezpieczne, spokojne i komfortowe warunki do pracy umysłowej. Dzięki rozwiązaniom architektonicznym i technicznym budynku placówka jest dostępna również dla osób niepełnosprawnych oraz matek z małymi dziećmi.

Na pozbawionej barier architektonicznych przestrzeni lokalu biblioteki (o powierzchni blisko 600 m2) mieści się wypożyczalnia z wydzieloną częścią zbiorów ogólnodostępnych dla czytelników (serie wydawnicze, programy nauczania, multimedia, lektury szkolne, broszury, regionalia) oraz przestronna czytelnia na 30 miejsc. W filii dostępne jest również pomieszczenie przeznaczone do pracy zespołowej z grupami użytkowników (lekcje biblioteczne, warsztaty) oraz organizacji spotkań z nauczycielami i bibliotekarzami, wykładów, konferencji, prezentacji wystaw itp.

Biblioteka Pedagogiczna w Jaworznie, działając nieprzerwanie od 1957 r. wpisała się na stałe w krajobraz edukacyjny miasta. Rodowód naszej placówki wywodzi się z działalności jednej z największych i najstarszych w kraju bibliotek pedagogicznych - Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Krakowie.

Pedagogiczna Biblioteka Powiatowa w Jaworznie , powołana dla realizacji potrzeb nauczycieli w zakresie dokształcania i samokształcenia, rozpoczęła swoją działalność jako jedna z najpóźniej powołanych w województwie krakowskim tego typu placówek. Od początku istnienia bibliotece towarzyszyły trudności lokalowe. Pierwszą siedzibę Biblioteka Pedagogiczna znalazła w lokalu ZNP, mieszczącym się w SP nr 1 przy ul. Matejki 15. Prowadzenie biblioteki powierzono pani Janinie Gracz, nauczycielce z SP nr 6, a po roku pracę przejął wieloletni kierownik SP nr 5, emerytowany nauczyciel Ignacy Szufa, który sprawował funkcję kierownika Biblioteki Pedagogicznej do 1964 r. Początkowe lata istnienia placówki to pionierski okres zakładania podwalin biblioteki, lata zmagań z problemami lokalowymi. Brak samodzielnego pomieszczenia
i elementarnego choćby wyposażenia w meble biblioteczne nie tylko uniemożliwiał normalną pracę z czytelnikiem, ale i nie pozwalał na właściwe rozmieszczenie książek i zabezpieczenie księgozbioru. Pierwszą partię książek biblioteka otrzymała od PBW w Krakowie, a zasób księgozbioru powiększał się głównie dzięki zakupom realizowanym przez bibliotekę macierzystą, w drodze zakupu centralnego (przez Ministerstwo Oświaty) oraz dzięki licznym darom od instytucji i czytelników. W 1959 r.Biblioteka Pedagogiczna stała się jedną z licznych placówek oświatowych finansowanych z budżetu miasta, pozostając pod nadzorem merytorycznym PBW w Krakowie. Zmianie uległa też jej nazwa na: Pedagogiczna Biblioteka Miejska.

W 1964 r., po objęciu kierownictwa biblioteki przez panią Janinę Bajtel, biblioteka wkroczyła w fazę formowania zrębów specjalistycznej biblioteki fachowej dla nauczycieli. W tym okresie zaczęto także tworzyć pierwsze katalogi dla gromadzonych zbiorów. Na skutek licznych interwencji kierownika u władz oświatowych, w 1969 r. przydzielono bibliotece 3 izbowe pomieszczenie (58 m 2) w budynku po Prezydium MRN przy ul. Mickiewicza 2 oraz uzupełniono jej wyposażenie: zakupiono regały, szafy biblioteczne, stoliki, krzesła W pierwszych latach działalności biblioteki liczba czytelników wzrastała powoli: w 1958 r. zarejestrowanych było 85 czytelników, w 1964 r. – 271 osób.

W 1970 r. nastąpiła zmiana na stanowisku kierownika biblioteki, po przejściu na emeryturę pani J.Bajtel zatrudniono mgr Urszulę Szuter. Ten najkrótszy w dziejach Biblioteki Pedagogicznej okres pobytu w przydzielonym lokalu (1969-1972) obfitował w dramatyczne wydarzenia: dwukrotne zalanie zbiorów przez wodę przeciekającą przez dach czy też odebranie jednego pomieszczenia na potrzeby nowego użytkownika budynku MDK-u, co spowodowało likwidację czytelni. Pełne determinacji działania kierownika zmierzające do znalezienia dla biblioteki lokalu godnego jej funkcji zostały uwieńczone sukcesem: placówce przyznano lokal w budynku SP nr 5 (99 m2 na parterze szkoły), który służył bibliotece przez następne 17 lat.

Kolejny etap w dziejach Biblioteki Pedagogicznej (1973-1990) to czas wielkich przemian w funkcjonowaniu placówki. Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem tego okresu było przejście biblioteki spod kurateli PBW w Krakowie pod opiekę merytoryczną PBW w Katowicach i włączenie jaworznickiej placówki w zmodyfikowaną strukturę sieci bibliotek pedagogicznych województwa katowickiego (1975 r.) Zmianie uległa też nazwa instytucji, która od tej pory brzmi :Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Katowicach-Filia w Jaworznie. W bibliotece nastąpiła ponadto kolejna zmiana na stanowisku kierownika- powierzono je pani mgr Marii Życińskiej, która piastowała tę funkcję przez 23 lata (1973-1996). W pierwszych latach kierowania biblioteką pani Maria zmagała się z problemami kadrowymi, wynikającymi z dużej fluktuacji personelu.

Po burzliwym okresie (1973-1985), kiedy to przez bibliotekę przewinęło się 10 bibliotekarzy nastąpiła względna stabilizacja kadr, a przyznanie bibliotece trzech pełnych etatów i dodatkowych godzin dydaktycznych spowodowało ożywienie działalności filii. Zespół nauczycieli-bibliotekarzy (mgr M.Życińska, mgr A.Kilian, mgr M.Fidyk), skompletowany w połowie lat 80-tych , dzięki efektywnej współpracy doprowadził do przekształcenia dotychczasowej biblioteki -zbiornicy książek w bibliotekę-warsztat pracy nauczyciela, placówkę odgrywającą dużą rolę w procesie dokształcania kadr pedagogicznych Jaworzna. Ta zmiana wizerunku biblioteki nastąpiła na skutek systematycznej modernizacji warsztatu informacyjno-bibliograficznego: wykonano benedyktyńską pracę aktualizując i uzupełniając zasób katalogów, poszerzono warsztat informacyjny o kartotekę metodyczną tworzoną na bazie prenumerowanych czasopism fachowych. Działania te stanowiły podstawę do poszerzenia zakresu spełnianych dotychczas przez bibliotekę funkcji (gromadzenie, opracowanie, udostępnianie zbiorów) o działalność informacyjno-bibliograficzną. Równocześnie, stopniowo postępujące zagęszczenie przestrzeni użytkowej placówki, m.in. z powodu dynamicznie powiększającego się księgozbioru, który liczył 3382 wol. w 1973 r. i aż 28776 wol. w 1989 r. , jak również wzrostu liczby czytelników: z 387 osób w 1973 r. do 817 w 1989 r., spowodowało drastyczne pogorszenie się warunków pracy bibliotekarzy oraz dyskomfort odczuwany przez korzystających z usług biblioteki czytelników .

Plany rozbudowy SP nr 5 i konieczność odzyskania na potrzeby szkoły pomieszczeń zajmowanych przez bibliotekę pedagogiczną przyspieszyły decyzję władz (1991 r.) o umieszczeniu zbiorów biblioteki ponownie w centrum miasta przy ul. Mickiewicza 4. Na siedzibę filii wyznaczono część parteru budynku - sale o łącznej pow.150 m2, pełniące dotychczas rolę magazynu, wymagające gruntownego remontu i modernizacji. Dzięki prawie 50% zwiększeniu powierzchni użytkowej można było rozładować dotychczasową ciasnotę i funkcjonalnie rozmieścić zbiory , a nawet wygospodarować kącik czytelniczy dla osób korzystających ze zbiorów biblioteki na miejscu. Poprawa warunków lokalowych miała jednak krótkotrwały charakter bowiem już po 5 latach okazało się, że zaczyna brakować miejsca dla książek i czytelników. W 1999 r. Biblioteka znalazła się w bardzo trudnej sytuacji. W wyniku powołania w Jaworznie Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej dla woj. śląskiego budynek przy ul. Mickiewicza 4 zajmowany przez różne instytucje oświatowe został przekazany przez Śląskie Kuratorium Oświaty w trwały zarząd OKE, a lokatorzy budynku, w tym i nasza biblioteka otrzymali wypowiedzenia umowy najmu zajmowanych dotychczas pomieszczeń. Znalezienie nowej siedziby dla biblioteki w stosunkowo krótkim terminie (3 miesięczny okres wypowiedzenia umowy) okazało się nie lada wyzwaniem. Dzięki zabiegom nowego kierownika – mgr Marty Fidyk uzyskano czasowe przedłużenie umowy najmu, do czerwca 2000 r. Rozmowy prowadzone z lokalnymi władzami oświatowymi w sprawie przydzielenia bibliotece pomieszczeń w innym obiekcie oświatowym zakończyły się fiaskiem
z powodu przeludnienia szkół i wdrażania reformy szkolnej. Biblioteka stanęła w obliczu likwidacji lub w najlepszym wypadku przeniesienia jej zbiorów do innego miasta i scalenia z inną filią z obszaru województwa śląskiego. Do pozytywnego rozwiązania tej patowej sytuacji bardzo przyczynili się młodzi czytelnicy-studenci i licealiści organizując, z inicjatywy Koła Stowarzyszenia Młodzi Konserwatyści akcję poparcia dla biblioteki. W ciągu dwóch zaledwie dni zebrali oni ponad 500 podpisów pod petycją do władz miasta w obronie biblioteki. Dzięki tej inicjatywie, nagłośnionej w mediach, zarząd miasta, doceniając znaczenie biblioteki pedagogicznej, postanowił wygospodarować w zasobach gminy pomieszczenia dla placówki. Do dyspozycji biblioteki oddano pomieszczenia na parterze w budynku Przedszkola Miejskiego nr 15 przy ul. Azot 16.

Dekada 1991-2001 to krótki, ale niezwykle burzliwy okres w historii naszej biblioteki: okoliczności zewnętrzne-przemiany polityczne, gospodarcze, ustrojowe i ekonomiczne wywarły destabilizujący wpływ na funkcjonowanie biblioteki. W konsekwencji wprowadzenia trójstopniowego podziału administracyjnego terytorium kraju zmieniła się sytuacja formalno-prawna bibliotek pedagogicznych -od 1991 r. jaworznicka biblioteka pedagogiczna znalazła się na obszarze województwa śląskiego. Dokonano także zmian kompetencyjnych: organem prowadzącym, a zarazem finansującym biblioteki resortu oświaty stał się samorząd województwa, a nadzór merytoryczny pozostawiono w gestii Kuratorium Oświaty. Biblioteka starała się odnaleźć w tej nowej dla siebie sytuacji, pokonując bariery finansowe, organizacyjne i kadrowe. Równocześnie okres ten wyróżnił się nienotowanym dotychczas wzrostem zainteresowania biblioteką pedagogiczną ze strony szerokiego grona osób podnoszących swe kwalifikacje. W 1998 r. zarejestrowano rekordową liczbę 1372 czytelników – to niewątpliwie efekt nadania bibliotece publicznego charakteru i otwarcia się dla wszystkich zainteresowanych kształceniem się, w tym głównie studentów, którzy stanowili najliczniejszą (ponad 60% spośród wszystkich zarejestrowanych czytelników) i najaktywniejszą grupę czytelników.

W 2001 r. Biblioteka Pedagogiczna znalazła swoje miejsce na peryferiach miasta w budynku Przedszkola Miejskiego nr 15. Niestety, lokalizacja ta okazała się bardzo niefortunna ze względu na niedogodny dla czytelników dojazd do biblioteki. Dodatkowo, planowana adaptacja pomieszczeń przedszkolnych do potrzeb placówki nie została w pełni zrealizowana. W efekcie przeprowadzonych prac remontowych powstała biblioteka co prawda dość przestronna (prawie 300m²), ale niezbyt funkcjonalna i mało nowoczesna. Lokal przy ulicy Azot stał się siedzibą Biblioteki Pedagogicznej na całe 7 lat. W tym czasie Filia znacznie powiększyła swoje zbiory, dlatego przeprowadzka do większego lokalu wydawała się nieunikniona.

Kiedy w 2003 r. rozstrzygnięto konkurs na opracowanie „Koncepcji funkcjonalno-przestrzennej i zagospodarowania terenu Centrali Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworznie z uwzględnieniem możliwości funkcjonowania Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej – Filii w Jaworznie” stało się jasne, że zmiana lokalizacji Biblioteki Pedagogicznej jest wielką szansą tej placówki na jej dalszy rozwój.
Okres budowy nowego gmachu MBP w latach 2005-2007, to czas niepewności o dalsze losy filii PBW, a nawet zwątpienia w powodzenie inwestycji. Dzięki osobistemu zaangażowaniu ze strony prezydenta miasta Pana Pawła Silberta oraz dyrektora MBP w Jaworznie Pana Jacka Maro idea lokalizacji obu bibliotek w jednym budynku zakończyła się sukcesem . W połowie 2007 roku Biblioteka Pedagogiczna rozpoczęła przygotowania do kolejnej przeprowadzki. Po pięćdziesięciu latach od założenia biblioteki historia tej placówki zatoczyła koło: znów, jak to było na początku jej istnienia, po wielu przeprowadzkach powróciła ona do centrum miasta.

Obecnie, tj. od października 2007 r. jaworznicka filia PBW zajmuje lokal o powierzchni 600 m2 na II piętrze budynku centrali Miejskiej Biblioteki Publicznej, obiektu zaprojektowanego zgodnie z międzynarodowymi standardami IFLA-UNESCO., uznanego za jedną z najnowocześniejszych i najpiękniejszych bibliotek w regionie. Opinia ta znalazła wyraz w przyznaniu bibliotece w 2008 r. I miejsca w konkursie na najlepszą przestrzeń publiczną na terenie województwa śląskiego.

Rok 2007 jest datą przełomową w historii Biblioteki. To właśnie w tym roku ta zasłużona dla miasta placówka obchodziła 50-lecie istnienia. Możliwość funkcjonowania biblioteki w nowoczesnym, pięknym i doskonale wyposażonym budynku to godne dla placówki wejście w XXI wiek oraz nadzieja na dalszy rozwój.

Obecnie, poza tradycyjną działalnością biblioteczną, Filia PBW podejmuje działania mające na celu poprawę wizerunku placówki w środowisku, rozszerzenie zasięgu oddziaływania biblioteki oraz wzmocnienie jej miejsca w życiu lokalnej społeczności. Czyni to m.in. poprzez aktywną współpracę ze środowiskiem kulturalno-oświatowym miasta, organizację spotkań, konkursów, wystaw oraz innych form aktywizacji intelektualnej i kulturalnej mieszkańców Jaworzna.